Corruptie

Dat teksten “corrupt” kunnen zijn, is helaas een gegeven. Vaak ontstaat corruptie ten gevolge van slordigheid bij een goedkope uitgave; al is er natuurlijk ook het schandalige geval van de verzamelde gedichten van Lucebert – de inhoud van dat boek werd willens en wetens gecorrumpeerd door de vormgever, die vond dat de dichter een potje had gemaakt van zijn hoofdlettergebruik en die daarom eigenmachtig alle hoofdletters verving door kleine letters, waarmee die uitgave (Bezige Bij, 2002), in plaats van monumentaal, wat mij betreft waardeloos is.
Dat ook visuele poëzie gecorrumpeerd kan worden lijkt een idiote stelling, maar ik kan hem onderbouwen met een voorbeeld uit het oeuvre van Paul de Vree. In de bundel Zimprovisaties uit 1968 nam hij het visuele gedicht revolutie op (puristen roepen nu uit: dat is een concreet gedicht), dat als volgt werd afgedrukt in de Verzamelde gedichten van Paul de Vree - verschenen in 1979, dus bij leven van de dichter (1909-1982):

In 1977 verscheen een doorwrocht en rijk geïllustreerd essay van Erik Slagter, getiteld Visuele poëzie. Hierin staat een gecorrumpeerde versie van bovenstaand gedicht – ik wijt dit aan de wijze van productie: ik stel me voor dat het boekje al knippend en plakkend op de lichtbak is vormgegeven, tijdens welk proces het gedicht niet alleen ongeveer een kwartslag werd gedraaid (als bewijs heb ik de paginering onder beide versies laten staan), maar ook een niet goed vastgelijmd pootje van de u losliet en van tafel viel. Met dit als resultaat:

Of deze corrupte versie ontstaan is tijdens het productieproces van Zimprovisaties – in dat geval zou het met enige goede wil misschien nog een door de dichter zelf gemaakte variatie genoemd kunnen worden, tenminste: wanneer hij naast de lichtbak stond – of tijdens de vervaardiging van het boekje van Erik Slagter kan ik nu helaas niet nakijken, daar ik de zelfstandige uitgave van Zimprovisaties tot mijn spijt niet in de kast heb staan. Wordt dus vervolgd.