Dood in Barakstad

In de Vera Krant van 13 oktober 1994 begon ik, Kortsluiting-Groningen, een rubriek over literatuur: Lezendarisch. Hoewel mijn laatste bijdrage aan de Vera Krant dateert van juni 1999, heeft het blad nog altijd een literaire rubriek – en daar ben ik best een beetje trots op.
In de eerste Lezendarisch schreef ik onder meer:

Daar ik in een klein taalgebiedje woon, met een kleine hoeveelheid beroemde schrijvers, had ik de boeken van die beroemde letterkundigen natuurlijk al snel na mijn besmetting [met de poëziekte] uit, waardoor ik verder moest met onbekendere, ja soms zelfs obscure auteurs. De meeste mensen denken dat zulks strontvervelend is en zonde van de tijd. Dat is onzin. Zo nu en dan – niet vaak, dat geef ik toe – ontdekt de poëziek een onbekend maar prachtig boek, verhaal of gedicht, dat alle bij het doorworstelen van drakerige werken doorstane, vaak ernstige leed doet vergeten.
(…)
Nog maar een voorbeeldje dan. De inmiddels als prozaïst redelijk aan de weg timmerende Vlaming J.M.H. Berckmans publiceerde in zijn jeugd – voordat hij zich enkele jaren terugtrok in een psychiatrische inrichting – een inmiddels onterecht in de vergetelheid geraakte bundel (proza)gedichten, Tranen voor Coltrane getiteld. Omdat ik het boekje (Soethoudt, 1977, uitverkocht) hier niet integraal kan overnemen – hoe graag ik dat ook zou doen: het is prachtig –, zal ik volstaan met het citeren van twee opeenvolgende pagina’s. (Horen ze bij elkaar; hebben ze met elkaar te maken; zijn het volstrekt op zichzelf staande notities? Het laatste woord is aan de lezer.)

Voor enkele weken werd in het stadspark door een agent van de
stedelijke politie een halfnaakte en blijkbaar door barbituren of
andere drogeermiddelen versufte vrouw hangend over de reling
van de vijver aangetroffen. Alvorens het hoofdkwartier te verwit-
tigen verkrachtte de agent de vrouw verscheidene malen.
(p. [27])

En dan maar scheten laten tijdens haar orgasme!
(p. [28])

Op 22 april 1998, drieëneenhalfjaar nadat ik bovenstaande woorden schreef, had ik een optreden in cultureel jongerencentrum De Pits in Kortrijk (België). Omdat J.M.H. Berckmans de dag na mij het podium in De Pits zou betreden, besloot ik een dagje langer in Vlaanderen te blijven; ik wilde de man graag eens in actie zien. En mijn exemplaar van Tranen voor Coltrane laten signeren (de antedatering is geheel per ongeluk).

En toen ze van de organisatie te horen hadden gekregen dat ik speciaal voor het optreden van Berckmans mijn verblijf in Kortrijk met een etmaal had verlengd, kreeg ik een exemplaar van Berckmans’ op dat moment meest recente boek: Ontbijt in het vilbeluik (Houtekiet/de Prom, Antwerpen/Baarn 1997) – voorzien van de handtekeningen van zowel J.M.H. Berckmans als little helper de Brees:

Het afgelopen decennium verscheen er bijna jaarlijks een boek van Berckmans. En nu is hij dood. Een verlies voor de letteren, maar of hij er zelf erg rouwig om zou zijn waag ik, zijn werk kennende, te betwijfelen. Hoe dan ook: Jean-Marie Henri, bedankt voor de troost die ik putte en put uit de angstaanjagend geformuleerde inktzwarte schoonheid van jouw nacht – die duurde van 1953 tot 2008.