zaterdag 11 april 2009

Literaire Trotski Quiz (30)


Op de vragen die wij stelden in de vorige aflevering van ons telkenmale (tot vervelens toe?) weer terugkerende spelletje, wist enkel De Verloofde de juiste antwoorden – zij gaf die in de privé-sfeer, zodat wij hier de antwoorden publiceren voor de enkeling die daarin is geïnteresseerd: de door Simon Carmiggelt geschreven alinea is afkomstig uit ‘Robinson’, dat werd opgenomen in De kuise drinker (Arbeiderspers, Amsterdam 1990), en is terug te vinden op pagina 126 van genoemd boek.
Nu dan de Quiz van nu:

1. welke publicist en romancier schreef onderstaand, feitelijk niet geheel correcte “lemma”; en
2. aan welk oorspronkelijk Nederlandstalig werk werden deze alinea’s ontleend?

Trotskisme
Deze stroming, ontstaan in de oppositie die Trotski tegen Stalins politiek voerde in 1924-1927, kreeg internationale betekenis toen Trotski in 1929 buiten de USSR verbannen werd. Zijn aanhangers richtten in 1936 de Vierde Internationale op, die in verschillende landen een kleine aanhang heeft. Haar doelstellingen zijn dezelfde als die der Komintern: een proletarische wereldrevolutie, resulterend in een socialistische samenleving; ook beroept zij zich op de geschriften van Marx en Lenin. Zij is het echter meestal niet eens met de door Moskou gevoerde politiek. In de jaren dertig was het vooral haar leider Trotski, die in een stroom van publikaties onder meer protesteerde tegen de onderschatting van het fascistische gevaar en later tegen het naar zijn mening te ver naar ‘rechts’ gaan van de Communistische Internationale in de pogingen om een ‘eenheidsfront’ tegen het fascisme te formeren.
Het moeilijkst was en is het voor de trotskistische stroming om haar houding te bepalen jegens de Sovjet-Unie, waar haar leider uit verbannen was, zijn naam vervloekt werd en zijn vroegere aanhangers ter dood gebracht. Hier was het de communistische leer zelf die het trotskisme in moeilijkheden bracht. Aanvaardde men de Russische Oktoberrevolutie als een ‘proletarische’ revolutie, dan kon men zich niet tegen de USSR keren zonder zich tegen die revolutie zelf te keren. Het bleek echter heel moeilijk zich te beperken tot detailkritiek, tot tactische en politieke geschillen binnen één beweging, tegenover een bewind dat de trotskisten als zijn ergste vijanden beschouwde. Niettemin bleef de houding der Vierde Internationale er een van solidariteit, ondanks alles, met de Sovjet-Unie, die zij als een gedegenereerde, aan allerlei afwijkingen lijdende, maar niettemin ‘proletarische’ staat beschouwde. Het trotskistische communisme meent, dat de poging om in het industrieel weinig ontwikkelde Rusland een socialistische maatschappij op te bouwen zonder hulp van proletarische revoluties in andere landen, niet kon slagen zolang die revoluties uitbleven, en dat de wijze waarop Stalin het niettemin probeerde moest leiden tot een bureaucratische dictatuur die zich van het socialistische ideaal verwijderde. Niettemin schreef de Vierde Internationale de ‘verdediging van de USSR’ in haar vaandel.

2 opmerkingen:

Marjan zei

Het klinkt niet als een boekje dat ik mee naar bed neem. Desalniettemin ben ik het met de strekking volstrekt oneens, dus eh... een pamflet van Karel ten Haaf?

Kortsluiting zei

Nee, nee. Ten Haaf weet heus wel dat de Vierde Internationale niet in 1936 werd opgericht. Hij zou ook nooit rechts tussen aanhalingstekens zetten, en geen gewag maken van kritiek op het eenheidsfront maar fulmineren tegen de stalinistische volksfrontpolitiek - want in de trotskistische terminologie betekent eenheidsfront iets heel anders. Wel verdedigde hij de USSR, en het is waarschijnlijk aan die terugkerende onenigheid met hem te wijten dat je Karel dit hele citaat in de maag splitst. Maar ook de stijl is duidelijk niet des Ten Haafs: hij zou nooit de stilistisch uiterst zwakke herhaling van "niettemin" hebben laten passeren.