Literaire Trotski Quiz (54)

[Illustratie: Bob Row (website: hier).]

Geen goede oplossing bereikte de burelen van Kortsluiting. De juiste inzending had moeten luiden: Bart Holsters – Geld maakt niet gelukkig (A.W. Bruna & Zoon, Utrecht/Aartselaar 1986), pp. 137-138.
De nieuwe opgave:
1. welke journalist en romancier schreef onderstaande regels; en
2. aan welke oorspronkelijk Nederlandstalig werk werd onderstaande passage ontleend?

Met zijn historische mythen en pathetische symboliek verwierf Eisenstein meer roem buiten de Sovjet-Unie dan onder de communistische leiders. De avant-gardefilmers van Duitsland, Frankrijk, Italië, Engeland en Japan bewonderden Staking en Pantserkruiser Potjomkin en bekeken Eisenstein als een welhaast bovenmenselijke figuur. Maar Stalin had weinig op met de regisseur omdat hij geen films maakte ‘die door miljoenen begrepen konden worden’. Heimelijk had Stalin een voorkeur voor westerns en Hollywoodproducties.
Oktober werd fel bekritiseerd in de partijbladen vanwege de ‘formalistische’ preoccupaties met montage, het gebrek aan individuele helden, de houterige acteur die Lenin speelde – een fabrieksarbeider – en vanwege het feit dat Trotski, de militaire leider van de Oktoberrevolutie, erin voorkwam. Trotski was door Stalin uit de partij gezet en in de ban gedaan; sindsdien had Trotski voor Stalin nooit bestaan. Stalin vatte het als een persoonlijke belediging op dat hij in de film een heroïsche rol vervulde. De partijleiders vonden dat Eisenstein nog veel te wéínig loog, de scène met Trotski werd uit de film gesneden.
Tijdens de opnamen van het tweede deel van Ivan de Verschrikkelijke kreeg Eisenstein het in 1948 opnieuw aan de stok met Stalin. De regisseur diende alle wensen van de partijleider te honoreren, waardoor het eindresultaat sterk verschilde van de film die hem voor ogen stond.
Sergej Eisenstein overleed in hetzelfde jaar aan een hartverlamming, vijftig jaar oud. Uiteindelijk deelde Stalin hem in bij de Joden – Eisenstein, Mandelsjtam, Chagall – die de ‘lelijke vervormingen van de avant-garde’ op hun geweten hadden.